شیر توپی

توضیحات

یکی از نمونه های شیر صنعتی که برای کنترل جریان، علی الخصوص قطع و وصل کامل جریان مورد استفاده قرار می گیرد شیر توپی یا Ball Valve می باشد. در عرصه صنعت از شیرهای توپی با عنوان شیر ضربه ای یا شیر گازی نیز نام برده می شود. عموما از این نوع شیر صنعتی در مواردی نظیر لوله کشی گاز فشار ضعیف و لوله کشی آب سرد و گرم استفاده به عمل می آید. ناگفته نماند که عبور مایع یا سیال از شیر توپی از بین سوراخ ساچمه دایره ای شکل که در ساختار این مدل ولو صنعتی تعبیه شده است، صورت می پذیرد. همچنین چرخش نود درجه ای دسته این نوع شیر صنعتی برای بستن یا باز کردن آن کفایت می کند.

شیر توپی یا Ball Valve چیست؟

به طور کلی، قطع و وصل یا باز و بست کردن جریان مایع، از کاربردهای شیر توپی محسوب می شود. این نمونه شیر صنعتی به صورت پلیمری و آلیاژ برنجی و در سایز های گوناگون  تولید میگردد. ناگفته نماند که برای سیستم های کشاورزی و آبیاری نوع پلیمری این محصول بسیار کاربرد و استفاده دارد. شیر توپی از نوع پلیمری در شرایط محیطی، از مقاومت و دوام قابل توجهی برخوردار می باشد. عرضه این نمونه شیر صنعتی در اندازه های ۵/۰ الی ۴ اینچ صورت می گیرد. از آنجایی که این نوع شیر کنترلی با اتصالات و لوله های پلیمری به نحو مطلوب و در عین حال سریع اتصال برقرار می کند، بهترین گزینه برای استفاده در آبیاری بارانی، قطره ای و خطوط لوله سیستم های انتقال آب می باشد.

به طور معمول در ساختار شیر توپی یک مجرابند به شکل کروی بکار گرفته می شود. بسته و باز شدن یا قطع و وصل جریان سیال به وسیله مجرابند انجام می پذیرد. از این منظر این محصول شباهت هایی با گلوب ولو دارد.  بر این اساس، در ساختمان شیر توپی برای راه اندازی یا متوقف کردن حجم سیال، از یک قطعه توپی شکل استفاده به عمل می آید. با به گردش درآمدن و در پی آن چرخش توپی و قرار گرفتن سوراخ تعبیه شده در وسط ولو و قرار گرفتن در مسیر خروج یا ورود مایعات، عبور سیالات امکان پذیر می شود. شایان ذکر است که برای انجام فرآیند کنترل از راه دور یا مستقیم شیر، عملگر یا محرک های مختلفی بکار گرفته می شوند. عملگر دستی از محرک های رایج برای انجام این کار به شمار می رود. عملکرد شیرهای توپی به گونه ای است که سبب چرخش نود درجه دسته شیر می گردد. ناگفته نماند که برای کنترل و تنظیم جریان سیالات، به ویژه از نوع گاز، یکی از بهترین گزینه ها استفاده از شیر توپی می باشد.

مزیت های حائز اهمیت استفاده از شیر توپی

یکی از مزیت های بسیار مهم و حائز اهمیت بال ولو، قیمت مقرون به صرفه و مناسب این محصول می باشد. بر همین اساس، از نقطه نظر اقتصادی قیمت این نوع شیر صنعتی در مقایسه با سایر شیرها بسیار مطلوب تر و مناسب تر می باشد. از دیگر مزیت های قابل توجه این نوع ولوهای صنعتی می توان به انجام سریع و مطلوب عملیات باز و بسته شدن، قطع و وصل کردن جریان سیال اشاره نمود. از آنجایی که در ساختار این شیر از قطعات یک پارچه و یک دست استفاده می گردد، غالباً به روانکاری سطح این قطعات نیاز پیدا نمی شود. همچنین نصب و بهره برداری این مدل شیر صنعتی به راحتی و سهولت انجام می گیرد. از دیگر مزیت های قابل ملاحظه شیرهای توپی می توان ساختمان فشرده و وزن کم این محصول را عنوان نمود. شایان ذکر است که شیرهای توپی از متریال مختلفی نظیر مواد برنجی، پلیمری، استنلس استیل و فولادی تهیه و تولید می گردند

. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که قطع و وصل جریان و ایجاد حداقل افت فشار، از جمله مزیت های اصلی و کاربردی شیر توپی تلقی می گردد. از آنجایی که در شیرهای توپی با چرخش نود درجه قطعه متحرک موجود در ساختار آنها، فرآیند باز و بسته شدن جریان سیال صورت می گیرد، این محصولات در زمره شیرهای گردان قرار می گیرند. افت فشار در شیرهای توپی به علت مستقیم بودن جریان و هم قطر بودن با خطوط لوله، به میزان ناچیزی انجام می گیرد. همچنین جریان سیال در داخل این نمونه شیر صنعتی به صورت مستقیم می باشد. برخورداری از هزینه تعمیر و نگهداری بسیار پایین و عملکرد سریع، از دیگر مزیت های مهم شیر توپی محسوب می شود. در این زمینه از ویژگی های بسیار خوب آب بندی این شیرها نیز نباید غافل شد.

شیر توپی

بررسی نمونه های مختلف بال ولو

به طور کلی، شیر توپی از لحاظ نوع ساختمان به شیرهای ورود از بالا، بدنه چند تکه، ورود از پایین و تمام جوش تقسیم بندی می شود. تعمیر و نگهداری آسان، از مزایای برجسته شیرهای بدنه چند تکه به شمار می آید. چند تکه بودن این نمونه شیر صنعتی، به راحتی قابلیت بازرسی آن را در خطوط لوله مانیسمان فولادی امکان پذیر می سازد. بهترین نمونه ولو صنعتی برای استفاده در سیالات سمی، شیرهای جوشی می باشد. عدم نشتی و آب بندی مناسب، از ویژگی های شاخص شیرهای جوشی محسوب می شود. این محصولات از بهترین گزینه ها برای استفاده در خطوط داخل خاک و خطوط دریایی به شمار می روند.

از نمونه های دیگر شیر توپی می توان به نوع فلوتینگ بال ولو اشاره نمود. در ساختار این نمونه شیر، مهار بال یا توپی از سمت بالا انجام می شود. برای فشارهای کاری پایین، شیر فلوتینگ بال بسیار تاثیر گذار و مؤثر می باشد. شیر توپی ترونیون به عنوان نمونه دیگر این نوع ولو صنعتی، فقط قابلیت انجام دورانی و چرخشی را دارد. از این نوع شیر برای فشارهای کاری بالا استفاده به عمل می آید. از لحاظ فرم مجرا و توپ، شیر توپی به فول بور و Reduced Bore تقسیم می گردد. در این نوع شیر صنعتی برای عبور جریان سیال هیچگونه محدودیتی اعمال نمی شود. مدل Reduced Bore در عبور جریان مایع محدودیت ایجاد می کند.

نوع دیگری از تقسیم بندی این نحصول شیر برنجی ، پلیمری ،ولو پلی اتیلن و UPVC  می باشد.

 کاربردهای متنوع شیر توپی

بدون تردید، شیرهای صنعتی متناسب با نوع عملکرد و کارکرد خود، در بخش های مختلف صنعتی کاربرد گسترده و وسیعی دارند. شیر توپی هم از این قاعده مستثنا نبوده و در حوزه های بسیار متنوع و در عین حال کاربردی مورد استفاده قرار می گیرد. ناگفته نماند که در ابعاد مختلف زندگی انسان، حضور ولوهای صنعتی به شکل ملموس و مشهود به چشم می خورد. صنایع مختلف به علت تحمل دبی زیاد، فشار بالا، طول عمر مفید و قیمت مقرون به صرفه، خرید شیر توپی را در دستور کار قرار می دهند. همچنین طراحی جمع و جور و کاربردی، مقاومت مناسب و راه اندازی راحت و بی دردسر، توجهات بسیاری از حوزه های صنعتی و صنایع مختلف را بر روی استفاده از شیر توپی معطوف ساخته است.

از جمله صنایعی که این مدل شیر صنعتی در آنها نمود بارز و برجسته پیدا کرده است، صنایع هیدرولیکی، الکتریکی، خودروسازی و صنعت چاپ می باشد. استفاده در صنایع نفت خام، گاز طبیعی، شیرهای خانگی، پالایشگاه نفت، صنایع پلیمری و خطوط تغذیه گاز، از دیگر موارد حائز اهمیت استفاده از شیرهای توپی به شمار می رود. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که در خرید شیر توپی باید مؤلفه ها و فاکتورهای مهم و حائز اهمیتی را مد نظر قرار دارد. بر این اساس، ساختار داخلی ولو، متریال بکار رفته در بافت شیر، جنس بدنه، تعداد پورت ها و مجراها، مقدار دما، فشار و سایز شیر، از جمله مؤلفه های کاربردی در خرید این محصول محسوب می گردد. شایان ذکر است که متریال مورد استفاده در بدنه این شیرها غالباً از جنس های پی وی سی، تیتانیوم، کروم، برنز، برنج و استینلس استیل می باشد.